Τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς
«Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά»
➡️ Δηλώνει την αρχή του νέου μήνα και του νέου έτους.
Συμβολίζει νέο ξεκίνημα, ελπίδα και ανανέωση.
🎶 «Ψηλή μου δεντρολιβανιά»
➡️ Το δεντρολίβανο είναι φυτό που συμβολίζει:
καθαρότητα
μακροζωία
καλή τύχη
Η «ψηλή» μορφή δηλώνει ευχή για ανάταση και πρόοδο.
🎶 «Κι αρχή καλός μας χρόνος»
➡️ Ευχή για καλή αρχή, γιατί σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση,
«όπως πάει η αρχή, έτσι πάει κι όλος ο χρόνος».
🎶 «Εκκλησιά με τ’ άγιο θρόνο»
➡️ Αναφορά στην εκκλησία ως κέντρο πίστης και ευλογίας.
Δείχνει τη σύνδεση της Πρωτοχρονιάς με τη χριστιανική παράδοση.
🎶 «Άγιος Βασίλης έρχεται»
➡️ Αναφέρεται στον Άγιο Βασίλειο, προστάτη των φτωχών και σύμβολο αγάπης και προσφοράς.
Στην ελληνική παράδοση, αυτός φέρνει τα δώρα.
🎶 «Και δε μας καταδέχεται»
➡️ Δηλώνει τον σεβασμό και τη σεμνότητά του·
δεν εμφανίζεται με δόξα, αλλά με ταπεινότητα.
🎶 «Απ’ την Καισαρεία»
➡️ Αναφορά στην πατρίδα του Αγίου Βασιλείου (Καππαδοκία).
🎶 «Συ είσ’ αρχόντισσα κυρία»
➡️ Εγκώμιο προς την οικοδέσποινα του σπιτιού,
ευχή για τιμή, σεβασμό και αφθονία.
🎶 «Βαστά εικόνα και χαρτί»
➡️ Το «χαρτί» συμβολίζει:
τη γνώση
τη σοφία
τη μόρφωση
Ο Άγιος Βασίλειος ήταν μεγάλος λόγιος.
🎶 «Ζαχαροκάντιο ζυμωτή»
➡️ Ευχή για γλυκιά ζωή, αφθονία και χαρά στο σπίτι.
🎶 «Καλημέρα, καλησπέρα»
➡️ Ευχή για ειρήνη και καλή διάθεση κάθε ώρα της ημέρας.
🎶 «Κι αν είναι ορισμός σας»
➡️ Ευγενική άδεια να συνεχίσουν τα παιδιά το τραγούδι – δείγμα καλών τρόπων.
🎶 «Χρόνο να σας πούμε»
➡️ Η κορύφωση του εθίμου:
ευχή για καλό και ευλογημένο νέο χρόνο.
🌟 Συνολικό νόημα
Τα κάλαντα:
φέρνουν ευχές, φως και ελπίδα
ενώνουν την κοινότητα
θυμίζουν τη σημασία της καλοσύνης, της φιλοξενίας και της πίστης
Αρχιμηνια κι αρχιχρονιά
κι αρχή-κι αρχή καλός μας χρόνος
εκκλησιά-εκκλησιά με τ' άγιο θρόνος.
Αρχή που βγήκε ο Χριστός
άγιος και πνευματικός
στη γη-στη γη να περπατήσει
και να μας-και να μας καλοκαρδίσει.
Άγιος Βασίλης έρχεται -
άρχοντες το κατέχετε-
από-από την Καισαρεία
σύσαρχό- συσαρχόντισσα κυρία.
Βαστά εικόνα και χαρτί
ζαχαροκάρνο, ζυμωτή
χαρτί και καλαμάρι
δές και με-δες και με το παλικάρι.
Το καλαμάρι έγραφε,
τη μοίρα του την έλεγε
και το χαρτί-και το χαρτί ομίλει
Άγιε μου-άγιε μου καλέ Βασίλη.
Και νέον έτος αριθμεί
την του Χριστού περιτομή
και η μνήμη του Αγίου
Ιεράρχου Βασιλείου.
Του χρόνου μας αρχή καλή
και ο Χριστός μας προσκαλεί
την κακία ν' αρνηθούμε
μ' αρέτες να στολιστούμε.
Να ζούμε βίον τέλειον
κατά το ευαγγέλιον
με αγάπη με ειρήνη
και με τη δικαιοσύνη.
Χρόνια πολλά και ευτυχή
με καθαρά κι αγνή ψυχή
με χαρά και με υγεία
και με θεια ευλογια.
Σ' αυτό το σπίτι που' ρθαμε Πέτρα πέτρα να μην ραγισει κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χιλια χίλια χρόνια να ζήσει
