«Η αλήθεια βγαίνει χυτή σαν το νιόκοπο άγαλμα, μόνον μέσ’ από τα καθάρια νερά της μοναξιάς· κι η μοναξιά της πένας είναι από τις πιο μεγάλες.» —
Οδυσσέας Ελύτης
Η φράση μιλά για τη γέννηση της αλήθειας — όχι ως δεδομένο, αλλά ως έργο πνευματικής καθαρότητας.
Όπως το άγαλμα χρειάζεται να χυθεί στο καλούπι του, να περάσει από φωτιά και μέταλλο, έτσι κι η αλήθεια δεν προσφέρεται έτοιμη.
Πλάθεται μέσα στη σιωπή, μέσα σε εκείνη τη μοναξιά που δεν είναι απόγνωση, αλλά χώρος ωρίμανσης.
Η “μοναξιά της πένας” που αναφέρεται στο τέλος δεν είναι απλώς συναισθηματική· είναι υπαρξιακή.
Είναι εκείνη η στιγμή που ο άνθρωπος, ή ο δημιουργός, στέκεται αντιμέτωπος με τον εαυτό του, χωρίς φίλτρα, χωρίς ακροατές, χωρίς μάσκες.
Μόνο τότε η λέξη μπορεί να γίνει αληθινή, να αποτυπώσει κάτι ουσιαστικό, γιατί τότε δεν προσπαθεί να πείσει κανέναν — μόνο να αποκαλύψει.
Μόνο εκεί, στα “καθάρια νερά”, η ψυχή βλέπει το είδωλό της χωρίς παραμόρφωση.
Η “χυτή” αλήθεια θυμίζει την πλαστική ομορφιά της δημιουργίας: όπως το άγαλμα γεννιέται από το λιωμένο μέταλλο, έτσι και η αλήθεια γεννιέται από το λιώσιμο της αυταπάτης.
και το νερό μαζί —
η φωτιά που καθαρίζει,
το νερό που αντανακλά.
Γι’ αυτό η μοναξιά της πένας
είναι “απ’ τις πιο μεγάλες”:
γιατί είναι η στιγμή που ο λόγος γεννάται.
Όχι για να στολίσει, αλλά για να αποκαλύψει.
Όχι για να μιλήσει προς τα έξω,
αλλά για να ακουστεί προς τα μέσα.
© Ελένη Λούκαρη - Καλαϊτσίδου
