Η καθημερινότητα στα χρόνια της εφηβείας
Τι να πρώτο θυμηθεί κανείς από την εφηβεία του στο σχολείο, ειδικά εκείνα τα χρόνια της δεκαετίας του ' 70 της αυστηρής πειθαρχίας .
Η καθημερινότητα στη δεκαετίας του ’70 στην επαρχία, είχε μια αίσθηση πειθαρχίας, αυστηρών κανόνων και ελέγχου, τόσο μέσα στο σχολείο όσο και έξω από αυτό.
Ήταν τα χρόνια που φορούσαμε ποδιές, που μετράγαμε τον χρόνο μας με το κουδούνι και τις παρελάσεις, που μοιραζόμασταν το ψωμί και τα όνειρά μας.
Χρόνια αυστηρά, μα και γεμάτα ζεστασιά.
Χρόνια που μας δίδαξαν πως η πειθαρχία δεν είναι φυλακή, αλλά σκαλοπάτι.
Πως η καλοσύνη και ο σεβασμός είναι οι αληθινές αξίες που μας κρατούν όρθιους.
Ό,τι ζήσαμε τότε, έγινε η ρίζα μας. Κι όσο κι αν άλλαξαν οι καιροί, εκείνη η εφηβεία της δεκαετίας του ’70 μένει μέσα μας σαν φωτεινό μονοπάτι, οδηγός και θύμηση, απόδειξη πως μεγαλώσαμε με λίγα, αλλά καταφέραμε πολλά.
Η σχολική ζωή της εφηβείας τη δεκαετία του '70
 |
| Το Ιστορικό Γυμνάσιο Βέροιας νυν Δημαρχείο Βέροιας |
Μεγάλωσα σε μια επαρχιακή πόλη, τότε που η ποδιά ήταν το σημάδι της μαθητικής μας ταυτότητας.
Σκούρα μπλε με τρεις πιέτες δεξιά κι αριστερά, μπρος και πίσω , να σκεπάζει το γόνατο, να μας ακολουθεί παντού σαν σιωπηλή υπενθύμιση ότι η ζωή μας είχε όρια.
Η ποδιά στολισμένη με το άσπρο γιακαδάκι και τα αθλητικά παπούτσια τις γνωστές " ελβιελες" κι αργότερα σαν Sportex”....με τα λευκά σοσονάκια,
Τη φορούσαμε από το πρωί μέχρι το βράδυ, λες και με εκείνο το ύφασμα έπρεπε να καλύψουμε όχι μόνο το σώμα, αλλά και την ανεμελιά της ηλικίας μας.
Δεν ήταν μόνο ένδυμα αλλά και σύμβολο ομοιομορφίας και περιορισμού της ατομικότητας
και νιώθαμε την αυστηρότητα του κόσμου να μας αγκαλιάζει και να μας περιορίζει. χωρίς να χάνει την τρυφερότητα της φροντίδας, χωρίς να μπορεί να σβήσει τη φωτεινότητα της νιότης μας.
Ο κινηματογράφος ήταν μια μικρή μαγική γιορτή,
με τα μάτια μας να λάμπουν μες στο σκοτάδι της αίθουσας, και για λίγες ώρες ξεχνούσαμε κανόνες, αποβολές και περιορισμούς.
Οι ταινίες που βλέπαμε έπρεπε να φέρουν την σφραγίδα «επιτρέπεται δια μαθητάς και μαθήτριες».
Η αποβολή ήταν συχνό φαινόμενο σε όσες δεν είχαν την επιγραφή, σχεδόν εργαλείο «διαπαιδαγώγησης» .
Μέσα στο σχολείο, η αποβολή ήταν συνήθης λέξη, σχεδόν τόσο καθημερινή όσο και το κουδούνι, όταν δεν πειθαρχουσαμε με τους κανόνες
Αλλά κι έξω από το σχολείο κρεμόταν σαν σκιά πάνω από τα κεφάλια μας, όταν ο ήλιος έγερνε.
Η ελευθερία μας, μάζευε τα φτερά της, μέχρι τις εννιά έπρεπε να είμαστε πίσω στα σπίτια μας, αλλιώς οι δρόμοι γίνονταν ξένοι και επικίνδυνοι, σαν να μην μας χωρούσαν πια.
Αυστηρή εκείνη η εποχή, γεμάτη κανόνες, αλλά και στιγμές που μας έμαθαν να βρίσκουμε χαραμάδες ελευθερίας.
Κάθε μαχαλάς είχε τη δική της μικρή παρέα. Τα απογεύματα, όταν τελείωναν τα διαβάσματα, τρέχαμε έξω, άλλοτε για μπάλα στις αλάνες, άλλοτε για κρυφτό και κυνηγητό μέχρι να πέσει το φως. Εκεί χανόταν η αυστηρότητα της ημέρας και έμενε μόνο η ανεμελιά. Το γέλιο που αντηχούσε ανάμεσα στα σπίτια, το τρέξιμο με τα παπούτσια γεμάτα σκόνη, το τραγούδι που ξεπηδούσε από ένα ραδιόφωνο ανοιγμένο στο παράθυρο.
Ήταν κι εκείνα τα μικρά μυστικά, το τραγούδι του αγαπημένου μας τραγουδιστή , που ακούγαμε στα κρυφά, οι εξομολογήσεις που γίνονταν σε μια γωνιά, με τη φράση «μην το πεις σε κανέναν».
Αυτά τα μυστικά έκαναν την εφηβεία μας να μοιάζει με αθέατο θησαυρό.
Οι παρελάσεις και οι εκπαιδευτικοί
Οι παρελάσεις ήταν σαν σκηνές στρατιωτικής αρμονίας. Μια θάλασσα από μπλε ποδιές και άσπρα γιακαδάκια , άσπρες κορδέλες κι άσπρα γάντια.
Τα χέρια και τα πόδια μας στην ίδια ευθεία, τα μαλλιά μας σφιχτά πλεγμένα σε κότσους ή κοτσίδες , η ποδιά κολλημένη στο σώμα με το άσπρο κολλαριστο γιακαδακι , με τα άσπρα παπούτσια τις ελβιελες . με τα σοσονακια.
Σε περίπτωση που κάποια κοπέλα ήταν χτενισμένη ή δεν είχε μαζεμένα τα μαλλιά, την περίμενε λούσιμο κάτω από τη βρύση και την άλλη μέρα αποβολή ή η προσέλευση στο σχολείο με τον κηδεμόνα.
Το βήμα μας χτυπούσε στην άσφαλτο σαν καρδιά συλλογική και το στραγάλια από τα αγόρια να πέφτουν σαν ρουκέτες την ώρα της παρέλασης.
Οι εκπαιδευτικοί παρακολουθούσαν, αυστηροί αλλά γεμάτοι φροντίδα, ενώ οι γονείς μας με καμάρι.
Εκεί μάθαμε την καλοσύνη, το σεβασμό και την πειθαρχία, αξίες που θα μας ακολουθούσαν σε όλη μας τη ζωή.
Οι εκπαιδευτικοί ήταν αυστηροί, μέσα στην τάξη και έξω από το σχολείο και κάποιες φορές άδικοι . Αλλά πίσω από εκείνη τη σκληρότητα υπήρχε μια βαθιά πρόθεση, να μας διδάξουν όχι μόνο γράμματα, αλλά και αξίες.
Από αυτούς μάθαμε την καλοσύνη που κρύβεται στη δικαιοσύνη, τον σεβασμό που χτίζει σχέσεις, την επιμονή που ανοίγει δρόμους, αξίες που θα μας ακολουθούσαν σε όλη μας τη ζωή.
Γιορτές, εκδρομές και μοιρασμένα όνειρα
Οι γιορτές έφερναν αλλαγές , χρώμα και χαρά στη σχολική ζωή. .
Οι εθνικές γιορτές υπενθύμιση στη μνήμη και τιμή στους ήρωες που μας χάρισαν τη λευτεριά .
Φορεσιές της Ελληνικής Επανάστασης, ποιήματα και τραγούδια, τα Χριστούγεννα με τα στολισμένα παράθυρα, ήταν οι πιο όμορφες μέρες στο σχολείο.
Οι εκδρομές μας ήταν μικρές περιπέτειες και η πραγματική χαρά της εφηβείας.
Μια μπάλα, ένα τρανζιστοράκι και κυρίως το κολατσιό που μοιραζόταν από χέρι σε χέρι.
Ένα κομμάτι ψωμί, λίγες ελιές, μερικά κομμάτια τυρί – κι όμως, εκείνη η απλότητα είχε γεύση ανεπανάληπτη, γιατί ήταν μοιρασμένη.
Στην ανηφόρα του βουνού ή στο ξέφωτο του δάσους, η χαρά είχε πάντα γέλιο δυνατό, που έσπαγε την πειθαρχία των θρανίων.
Εκείνες οι στιγμές ήταν μοναδικές να χτίζουμε όνειρα που δεν τολμούσαμε να πούμε δυνατά, να μοιραζόμαστε χαρές με εκείνη την αίσθηση πως όλος ο κόσμος ήταν μπροστά μας – και πως ήμασταν έτοιμοι να τον συναντήσουμε.
Οι επισκέψεις στα στρατιωτικά φυλάκια και στα γηροκομεία μάς δίδαξαν την αξία της προσφοράς, της ευγνωμοσύνης, της ζεστασιάς και της αγάπης προς τον διπλανό.
Οι γυμναστικές επιδείξεις - «Νους υγιής εν σώματι υγιεί»
Στο τέλος κάθε σχολικής χρονιάς, οι γονείς δεν περίμεναν μόνο να μάθουν αν τα παιδιά τους θα προβιβαστούν στην επόμενη τάξη.
Περίμεναν και το μεγάλο γεγονός της χρονιάς: τις γυμναστικές επιδείξεις.
Ήταν η γιορτή που σφράγιζε το σχολικό έτος, βασισμένη στο διαχρονικό ρητό «Νους υγιής εν σώματι υγιεί», που τότε χαρακτήριζε την παιδεία μας και που ακόμη και σήμερα διατηρεί την αξία του.
Στο δημοτικό οι επιδείξεις γίνονταν στον προαύλιο χώρο, ενώ στο γυμνάσιο η μεγάλη γιορτή μεταφερόταν στο γήπεδο της πόλης μας .
Θυμάμαι την προετοιμασία, τις πρόβες, την ανυπομονησία.
Για μας τα κορίτσια, απαραίτητο αξεσουάρ ήταν οι φουφούλες.
Η κοινωνία της εποχής ήταν τόσο αυστηρή και πουριτανική που δεν μας επέτρεπε να φορέσουμε ούτε σορτσάκια, μόνο στη τελευταία τάξη μετά από επίμονη της Γυμνάστριας μας φορέσαμε σορτσάκια. . Έτσι, με το άσπρο φανελάκι και τη μπλε ή μαύρη φουφούλα, παρουσιαζόμασταν στις επιδείξεις αλλά και σε κάθε προπόνηση, μιας και στο σχολείο φορούσαμε όλοι τις γνωστές, αλήστου μνήμης, ποδιές.
Στην έκτη Γυμνασίου όπως οι επιδείξεις είχαν χρώμα " λευκό"
Το πρόγραμμα ήταν γεμάτο συγχρονισμένες ασκήσεις και χορούς. Μάθαινα –δίχως να το καταλαβαίνω τότε– την πειθαρχία, τη συνεργασία και την αξία της ευγενούς άμιλλας. Μα πάνω απ’ όλα θυμάμαι τη χαρά: τον ρυθμό, το γέλιο, τη μουσική που μας συνόδευε, την περηφάνεια των γονιών που μας καμάρωναν από τις κερκίδες.
Οι γυμναστικές επιδείξεις μπορεί σήμερα να ανήκουν στο παρελθόν. Όμως μέσα μου οι μνήμες τους παραμένουν ζωντανές, σαν να ήταν χθες. Και είμαι βέβαιη πως το ίδιο συμβαίνει και με κάθε παιδί που τις έζησε τότε.
Η Γιορτή της αποφοίτησης
Στην τελευταία τάξη στην έκτη Γυμνασίου το Γυμνάσιο Θηλέων Βέροιας χωρίστηκε σε δύο, σε 1ο και 2ο. Από δύο τμήματα το καθένα . Στο 1ο Γυμνάσιο ήταν και το πρακτικό τμήμα.
Για πρώτη φορά τότε, στα σχολικά δρώμενα της εποχής εκείνης στην πόλη μας , η αποφοίτησή μας οργανώθηκε «στα λευκά».
Όλες, ντυμένες λιτά και σεμνά, μπροστά στους καθηγητές μας, αποχαιρετήσαμε τη σχολική ζωή με ποιήματα και τραγούδι.
Η συγκίνηση ήταν διάχυτη· οι λέξεις μας μπλέκονταν με το τρεμούλιασμα της φωνής και τα χαμόγελα με τα δάκρυα.
 |
| 1ο Γυμνάσιο θηλέων Βέροιας |
 |
| 2ο Γυμνάσιο Θηλέων Βέροιας |
 |
| 1ο Γυμνάσιο Βέροιας Τμήμα Α |
 |
| 1,ο Γυμνάσιο Θηλέων Βέροιας Τμήμα β' |
Ακόμα θυμάμαι τα λόγια εκείνου του τραγουδιού
Μήπως πρέπει να φύγουμε, χωρίς ελπίδα πια,
πως θα ξανανταμώσουμε, και πάλι με χαρά.
Όχι δεν χωριζόμαστε, για πάντοτε παιδιά,
μα θα ξαναβλεπόμαστε, αδέλφια μου συχνά.
Και τώρα ας ενώσουμε τα χέρια όλοι μαζί,
και αλυσίδα ας πλέξουμε, αγάπης δυνατή.
Κι ο Θεός που αδιάκοπα, μας βλέπει από ψηλά
θα μας ενώσει κάποτε, όλους μαζί ξανά.
Παλιό κι ωραίο παρελθόν που ζήσαμε μαζί,
ας μείνει για παράδειγμα στη νέα μας ζωή.
Ήταν μια στιγμή που χάραξε για πάντα μέσα μου· γιατί εκεί, ανάμεσα σε στίχους και βλέμματα,
συνειδητοποιήσαμε το σιωπηλό μήνυμα για το άνοιγμα μιας καινούριας πορείας, έξω από τους τοίχους του σχολείου.
Ήταν η πρώτη φορά που ένιωσα ότι κάτι μεγάλο τελείωνε και, ταυτόχρονα, κάτι άγνωστο αλλά συναρπαστικό ξεκινούσε.
Φυσικά δεν ξεχάσαμε να έχουμε και το αναμνηστικό δακτυλίδι που έγραφε και την ημερομηνία συνάντησης σε πέντε χρόνια
Το βράδυ δειπνησαμε σε γνωστό στο Πάσα κιόσκι κέντρο Διασκέδασης αλλά έληξε γρήγορα το γεύμα, γιατί οι καθηγητές ειδοποιήθηκαν ότι τα αγόρια ήταν έξω από το μαγαζί και μας έβαλαν σε ταξί στον άρον.
Φιλίες, πρώτες συγκινήσεις και μυστικά
Οι φιλίες μας, ανθούσαν σαν μυστικά φυτά
γεννιόντουσαν στα διαλείμματα και στις γωνιές της αυλής.
Τα κρυφά μας μυστικά, τα τραγούδια, ο μικρός μας θησαυρός -μεταφράσεις, λυσάρια κάτω από τα θρανία - που πετούσαν σαν πουλιά από τα παράθυρα στο διπλανό οικόπεδο μετά από έλεγχο εκπαιδευτικού, και τα περιοδικά κρυμμένα μέσα στα σχολικά βιβλία
, έκαναν την κάθε μέρα να μοιάζει πιο μυστηριώδη.
Οι πρώτες εφηβικές συγκινήσεις έρχονταν με ένα βλέμμα που κρατούσε λίγο παραπάνω, ένα γράμμα τσαλακωμένο μέσα στην ποδιά ή ένα χαμόγελο που έκανε την καρδιά να χτυπάει δυνατά και τα πόδια να τρέμουν .
Αυτά τα μικρά θαύματα έκαναν την εφηβεία μας πολύχρωμη και μοναδική.
Οι γονείς μας
Οι γονείς μας τότε είχαν τον δικό τους τρόπο συμπεριφοράς. Δεν ήταν πάντα αυστηροί, ούτε πάντα επιεικείς∙ ήταν σαν ζυγαριά που έγερνε πότε από τη μια, πότε από την άλλη, αλλά πάντα μας κράταγε όρθιους. Όταν είχαμε δίκιο, στέκονταν στο πλευρό μας∙ όταν φταίγαμε, ακούγαμε το εξαψαλμο , η φωνή τους ήταν αυστηρή και κοφτή.
Μέσα από εκείνη την εναλλαγή μάθαμε τι σημαίνει δικαιοσύνη, τι θα πει αγάπη, και πως στοργή δεν είναι μόνο χάδι, αλλά και διόρθωση και πως η φροντίδα είναι φως που καθοδηγεί σε σωστό δρόμο.
Από την εφηβεία στη ζωή
Τα χρόνια κύλησαν σαν ποτάμι
Η αυστηρότητα της εφηβείας έγινε στήριγμα, οι κανόνες έγιναν οδηγός, η ομοιομορφία έδωσε χώρο στη δική μας ταυτότητα, οι μικρές απαγορεύσεις μας έμαθαν να εκτιμούμε την ελευθερία. Σπουδάσαμε, δουλέψαμε, φτιάξαμε οικογένειες, σταθήκαμε στα πόδια μας και μέσα μας κρατάμε εκείνη την εποχή σαν φωτεινό μονοπάτι.
Κι όσο κι αν άλλαξαν οι δρόμοι, οι ποδιές και οι κανόνες, εκείνη η δεκαετία του ’70 ζει μέσα μας σαν μια ζωντανή σκηνή ταινίας, με φωνές, γέλια, βλέμματα και μυστικά, γεμάτη ψίθυρους εφηβικής αμφισβήτησης.
Οι αξίες που μας διδάχτηκαν – σεβασμός, εργατικότητα, καλοσύνη, δικαιοσύνη, σεβασμός, φιλία, αγάπη, Ελευθερία, – έγιναν το κλειδί μας για τη ζωή.
Και σήμερα, οι δρόμοι έχουν αλλάξει, οι ποδιές έχουν χαθεί, οι κανόνες είναι πιο χαλαροί. Μα εκείνη η εποχή της δεκαετίας του ’70 μένει μέσα μας σαν φωτεινό μονοπάτι, οδηγός και θύμηση, απόδειξη πως μεγαλώσαμε με λίγα, αλλά καταφέραμε πολλά.
Έγινε μνήμη νοσταλγική που μυρίζει ποδιά, κιμωλία και το σκοτάδι της αίθουσας του σινεμά λίγο πριν αρχίσει η ταινία.
Κι όσο κι αν πέρασαν οι δεκαετίες, η φωνή εκείνων των χρόνων ψιθυρίζει ακόμα μέσα μας:
«Έζησες, πάλεψες, προχώρησες… και τα κατάφερες».
© Ελένη Λούκαρη - Καλαϊτσίδου
Εδώ υπάρχει πλούσιο φωτογραφικό υλικό το οποίο μου εστάλη από τις συμμαθήτριες μου τις οποίες ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου .
Εις μνήμην των συμμαθητριών μας που δεν είναι σήμερα κοντά μας αλλά ζουν στην καρδιά μας
1. ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΑ (ΜΙΜΑ)
2. ΑΡΑΠΗ ΑΝΕΤΑ
3. ΔΙΒΡΑΜΗ ΧΡΥΣΟΥΛΑ
4. ΖΑΧΑΡΙΑΔΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ
5. ΛΙΑΝΙΔΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΑ
6. ΚΑΡΑΤΖΙΟΥΛΑ ΒΙΚΥ
7. ΜΙΧΑΗΛΙΔΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ
8. ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΟΥΛΗ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ (ΛΙΤΣΑ)
9. ΠΟΛΙΤΟΥΔΗ ΣΟΥΛΑ
10. ΔΙΑΜΑΝΤΟΓΛΟΥ ΜΑΡΙΑ
11 . ΜΆΡΜΑΡΑ ΚΑΙΤΗ
12. ΜΠΛΑΤΖΑ ΕΥΑΓΓΕΛΊΑ
13. ΤΖΑΝΑΤΟΥ ΑΝΤΩΝΙΑ
14. ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ
