Ιστορικά στοιχεία για την εκπαίδευση των κοριτσιών

Το ενδιαφέρον για την εκπαίδευση των κοριτσιών εκδηλώνεται στη χώρα μας ήδη από τα χρόνια του απελευθερωτικού Αγώνα του 21 κατά της τουρκοκρατίας. Οι πρωτεργάτες αγωνιστές τότε δεν διαχωρίζουν τους στόχους της εκπαίδευσης ανάλογα με το φύλο αλλά μεριμνούν για την παιδεία «αρρένων τε και θηλέων» (Δημαράς, τεύχ. Α΄, σ. 7). Στα χρόνια του Καποδίστρια αρχίζει να αναπτύσσεται η λογική της «γυναικείας εκπαίδευσης», με την

ίδρυση και λειτουργία χωριστών σχολείων θηλέων αλλά και με τη φοίτηση στα αλληλοδιδακτικά σχολεία των αρρένων και κοριτσιών. Βέβαια τα ποσοστά συμμετοχής των κοριτσιών είναι μικρά αλλά αυτό αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, αν αναλογισθεί κανείς τις συνθήκες που επικρατούσαν στη χώρα αμέσως μετά την απελευθέρωση. Μια ή και δύο μαθήτριες συνεκπαιδεύονταν με ογδόντα και πλέον μαθητές. Η μικτή εκπαίδευση καθιερώνεται πρώτα στα σχολεία των νησιών, μετά στις πρωτεύουσες των επαρχιών και αργότερα στους δήμους της χώρας

Την περίοδο του Όθωνα με το Ν.1834 (άρθρο 58) προβλέπεται η ίδρυση και λειτουργία χωριστών δημοτικών σχολείων για τα κορίτσια. Καθώς όμως δεν υπήρχε η οικονομική δυνατότητα για τη συντήρηση χωριστών σχολείων αλλά και εκπαιδευμένες δασκάλες, για να «προΐστανται» στα σχολεία των κοριτσιών, όπως απαιτούσε ο νόμος, το αποτέλεσμα ήταν σε πολλά σχολεία αρρένων να φοιτούν και κορίτσια αλλά πολύ λίγα πάντα .

Την δεκαετία του 1850 απαγορεύεται ακόμη και απλή συστέγαση μαθητών εκατέρου των φύλων σε όλα τα δημόσια και ιδιωτικά διδακτήρια με εγκύκλιο του τότε υπουργού Παιδείας Στ. Βλάχου

Τον Ιούλιο του 1929, «το ορθόν ή μη της κοινής αγωγής αρρένων και θηλέων» αποτελεί ένα από τα κυριότερα θέματα του διεθνούς Συνεδρίου των λειτουργών Μέσης Εκπαίδευσης της Χάγης.

Για τη συνεκπαίδευση αρρένων και θηλέων στη Μ.Ε. η Πολιτεία κρατά επιφυλακτική στάση επειδή δεν θεωρεί την ελληνική κοινωνία ώριμη για την αποδοχή της. Ωστόσο, αναγκάζεται να επιτρέψει τη φοίτηση κοριτσιών στα Γυμνάσια Αρρένων, στις πόλεις που ο αριθμός των μαθητριών ήταν ελάχιστος και δεν επέτρεπε τη σύσταση ξεχωριστών Γυμνασίων Θηλέων. Η Πολιτεία φρόντισε τότε για πρώτη φορά και για την κατάρτιση «ειδικού προγράμματος» των Γυμνασίων Θηλέων, το οποίο χωρίς να μειώνει τη γενική μόρφωση των κοριτσιών, συμπεριλάμβανε και μαθήματα προσιδιάζοντα στη γυναικεία φύση και τον προορισμό της γυναίκας. Επίσης φρόντισε και για το χωρισμό των δύο φύλων στην ώρα της Γυμναστικής καθώς και για το διορισμό στα Γυμνάσια Θηλέων κατά προτεραιότητα καθηγητριών.

Από το 1937 στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης παρατηρείται μια διαφοροποίηση, ανάλογα με τον τόπο λειτουργίας τους. Δηλαδή μικτά γυμνάσια και λύκεια στην επαρχία και αμιγή στις πόλεις. Στις δεκαετίες που ακολουθούν, ως το 1979, ο θεσμός της συνεκπαίδευσης λειτουργεί στα πλαίσια των ρυθμίσεων του 1929. Κατά καιρούς παρατηρούνται στα προγράμματα κάποιες διαφοροποιήσεις, όπως η κατάργηση της διδασκαλίας του κλάδου της Άλγεβρας από τα γυμνάσια θηλέων, μειωμένες ώρες των Μαθηματικών καθώς και χωριστή διδασκαλία του μαθήματος της Σωματικής Αγωγής. Κατά τη δεκαετία του 1960 ασκείται πίεση για μια πιο ουσιαστική εκπαίδευση των κοριτσιών και για επίτευξη ίσων εκπαιδευτικών ευκαιριών. Ωστόσο η συμφοίτηση αρρένων και θηλέων εξακολουθεί να θεωρείται «ως επιζήμιο μέτρο».

Το 1976 (νόμος 309/1976) ανοίγει ο δρόμος για τη μικτοποίηση των ημερήσιων γυμνασίων και λυκείων. Το Υπουργείο Παιδείας προκειμένου να προχωρήσει στην υλοποίηση της παραπάνω διάταξης, ζητά από τους γονείς των μαθητών της χώρας να δηλώσουν αν επιθυμούν να φοιτήσουν τα παιδιά τους σε μικτά σχολεία. Η πλειοψηφία των γονέων τότε τάσσεται αρνητικά(!). Ωστόσο από την έναρξη της σχολικής χρονιάς 1979-80 η μικτή φοίτηση στα σχολεία της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης αποτελούσε πλέον πραγματικότητα. Τέλος στις 6 Φεβρουαρίου 1982, ο τότε Υπουργός Παιδείας Λευτέρης Βερυβάκης αποφασίζει επιτέλους την εξίσωση αγοριών κοριτσιών με την κατάργηση της μπλε ποδιάς για τα κορίτσια. Παρά τις απόψεις ότι καταργείται ένα σύμβολο συνοχής της ελληνικής κοινωνίας(!), οι περισσότεροι Έλληνες είδαν την κατάργηση των ποδιών ως υπεράσπιση της ελευθερίας, του πλουραλισμού και της ανάπτυξης της προσωπικότητας

Όμως καθολική και οριστική εφαρμογή της εξίσωσης αγοριών και κοριτσιών έχουμε με το Ν. 1566/1985 (άρθρο 2, εδ. 5), από τον οποίο προβλέπεται ότι: «Στα σχολεία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης φοιτούν μαζί αγόρια και κορίτσια».

Στις 5-2-1985 ο υπουργός Παιδείας Απ. Κακλαμάνης καταθέτει στη Βουλή το σχέδιο νόμου «για τη δομή και λειτουργία της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης». Ο νόμος (1566/1985) αυτός που ισχύει μέχρι σήμερα, ψηφίζεται από τη Βουλή και έχει ως βασικότερες αρχές του τις παρακάτω: 1. «Σκοπός της Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης είναι να συμβάλλει στην ολόπλευρη, αρμονική και ισόρροπη ανάπτυξη των διανοητικών και ψυχοσωματικών δυνάμεων των μαθητών, ώστε ανεξάρτητα από φύλο και καταγωγή, να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν δημιουργικά» (Άρθρο 1, παρ. 1).

Αυτή την «πικρή μικρή ιστορία» θυμήθηκα και σκαλίζοντας ολοκλήρωσα τις πληροφορίες μου για την οδύσσεια της εκπαίδευσης θηλέων, εγώ που μαθήτευσα την εποχή της δικτατορίας που λειτουργούσε με κανονισμό  .