ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΙΚΩΝ ΧΡΟΝΩΝ ΤΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΜΟΥ

Ας πάρουν μια γεύση οι νεώτεροι κάτω από ποιες συνθήκες τελειώσαμε το σχολείο έχοντας " διαγωγην κοσμιοτατη " και το κυνηγητό των μαθητριών για την κορδέλα και την ποδιά.

Ανήκω στη γενιά που καθιερώθηκε το μίνι αλλά εμείς φορούσαμε υποχρεωτικά τις μπλε ποδιές που έφταναν κάτω από το γόνατο, με άσπρο γιακά, λευκή κορδέλα με τραβηγμένα τα μαλλιά πίσω, άσπρες κοντές ή τρουακάρ κάλτσες και απαραιτήτως ίσιο παπούτσι. Οι μεγαλύτερες κοπέλες όταν απομακρύνονταν από το σχολείο επιστράτευαν διάφορες τεχνικές προκειμένου να σηκωθεί η ποδιά «λίγο ψηλότερα» από το γόνατο. Αυτό βέβαια είχε πάντα τον κίνδυνο της παρατήρησης ή της αποβολής. 

Το Γυμνάσιο «θηλέων Βέροιας» λοιπόν τελείωσα και εγώ με πολύ αυστηρούς ελέγχους και κανόνες περί διαγωγής, ηθικής, εκκλησιασμούς κλπ εν μέσω δικτατορίας.

Είχαμε 2-3 ποδιές γιατί πηγαίναμε και το Σάββατο σχολείο και δεν προλαβαίναμε να τις πλένουμε. Ο λευκός γιακάς ήταν αποσπώμενος για να μπορεί να πλυθεί και αντικατασταθεί συχνά ώστε να παραμένει λευκός. Υπήρχαν κοπέλες που δεν είχαν εκείνα τα χρόνια δεύτερο γιακά λόγων οικονομικών προβλημάτων και πολλές φορές μας έλεγαν ότι τον έπλεναν αποβραδίς και τον στέγνωναν στη σόμπα για να προλάβουν να τον φορέσουν την άλλη μέρα.

Η μπλε «τιμημένη» μαθητική μας ποδιά, αντικατέστησε την μαύρη που φορούσε η μητέρα μου στην ρετουσαρισμένη με χρώμα ασπρόμαυρη φωτογραφία,  τη μαθητική της σάκα ακουμπισμένη πλάι της, και τη χοντρή κοτσίδα της να πέφτει βαριά, στον νεανικό της κόρφο! 

Την ίδια εποχή ο πατέρας μου φορούσε τα περίφημα πηλίκια των γυμνασιόπαιδων (που ήταν τιμή τους αλλά και μέσο έλεγχου και καταπίεσης), να ποζάρουν επιβεβαιώνοντας την αρχαιολατρία της εποχής.

Την ποδιά και το πηλίκιο τα κατάργησε η Κυβέρνηση της Ένωσης Κέντρου με πρωθυπουργό και υπουργό Παιδείας τον Γεώργιο Παπανδρέου. Αυτός θεώρησε ότι τόσο οι μαθήτριες στα γυμνάσια με μαύρες ποδιές (που ήταν σαν καλόγριες) όσο και οι μαθητές με το πηλίκιο και την κουκουβάγια δεν ταίριαζαν με τη δημοκρατική παιδεία που ήθελε να εφαρμόσει στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Επειδή ο ίδιος έδινε ιδιαίτερη σημασία στην ευπρεπή εμφάνιση της μαθητιώσας νεολαίας, από το 1965, καθιέρωσε για μεν τις μαθήτριες τη μπλε ποδιά με το χρώμα του γαλάζιου του ουρανού ή και μπλε σκούρο και στο πέτο της ποδιάς η κονκάρδα που αναγράφονταν η τάξη και το σχολείο, για δε τους μαθητές επιβαλλόταν να κυκλοφορούν με ευπρεπή κόμη και την καθιερωμένη κονκάρδα στο πέτο με τα χαρακτηριστικά του Γυμνασίου.

Οι στολές και τα πηλίκια ήταν υποχρεωτική αμφίεση της μαθητιώσας νεολαίας «καθ’ όλο το 24ωρο» και όχι μόνο κατά της ώρες φοίτησης (για την περιφέρεια τουλάχιστον που ήταν εύκολο να ελεγχθεί κάτι τέτοιο) και πρόδιδαν την μαθητική ιδιότητα. Στις πρώτες τάξεις του γυμνασίου θεωρούνταν από τους μαθητές «τιμή τους και δόξα» καθώς λίγοι κατάφερναν να παρακολουθούν την μέση εκπαίδευση, άρα καμάρωναν γι αυτή τους την ιδιότητα, καθώς επίσης και γιατί αυτή η αμφίεση πρόσθετε σοβαρότητα και ηλικία! Για τους κάπωςμεγαλύτερους όμως ήταν κακός βραχνάς και καταπίεση επειδή αποσκοπούσε στον έλεγχο και την αστυνόμευση.

Ένας έφηβος με ευπρεπή κόμη μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε και πολύ εύκολα μπορούσε να κρύψει την μαθητική του ιδιότητα. Προφανώς το νέο μέτρο τους απελευθέρωνε. Οι κοπέλες όμως με μαύρη είτε μπλε ποδιά συνέχισαν να είναι εγκλωβισμένες στον διαρκή έλεγχο. Άρα το μέτρο γι αυτές ήταν στάχτη στα μάτια! Ελεγχόμενες αλλά με ευχάριστο χρώμα ! 

Η χρονική περίοδος στην οποία αναφέρομαι συνοδεύτηκε από ένα κλίμα έλεγχου που όπως ήταν φυσικό επηρέασε και τον χώρο του σχολείου. Έτσι για την εύρυθμη λειτουργία του Γυμνασίου λειτουργούσαν κανονισμοί με αποφάσεις από το υπουργείο παιδείας σχετικές με «τη λήψη παιδονομικών μέτρων» όπως: 

1) Ο εκκλησιασμός των μαθητών του Γυμνασίου να γίνεται ανελλιπώς κάθε Κυριακή τη συνοδεία δύο καθηγητών.

 2) ωρίσθη η (8 ½) ογδόη και ημίσεια εσπερινή ως χρόνος αποχωρήσεως των μαθητών εκ της πόλεως. Ο εφημερεύων καθηγητής είναι υποχρεωμένος να επιβλέπη εις την εφαρμογήν του μέτρου τούτου (=απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 8:30μμ) . 
3) Οι μαθηταί όλων των τάξεων να κουρεύωσι την κόμην των άνευ ουδεμιάς εξαιρέσεως.

 4) Πάντες οι μαθηταί οφείλουν να φέρουσι το πηλίκιον και να απονέμουσι τον χαιρετισμόν προς τους καθηγητάς των, φέροντες την δεξιάν χείρα τεταμένην επι του δεξιού μέρους του γείσου του πηλικίου (στρατιωτικός χαιρετισμός) αι δε μαθήτριαι μέλαιναν μαθητικήν αμφίεσιν, την κόμην σεμνώς εκτενισμένην και να απονέμουν τον χαιρετισμόν δια κλίσεως της κεφαλής. 

Είναι γεγονός ότι η μεταρρύθμιση του 1964 επί των ημερών του «Γέρου της Δημοκρατίας» είναι η πιο σοβαρή κι ολοκληρωμένη προσπάθεια από καταβολής του ελληνικού κράτους, για τη μεταβολή του πνεύματος που κυριαρχεί στη νεοελληνική εκπαίδευση (τυπολατρία, εγκυκλοπαιδισμός, ψευτοκλασικισμός, αρχαϊσμός κλπ.). Τα μέτρα που παίρνονται για την Παιδεία (9/χρονη υποχρεωτική φοίτηση, δωρεάν παιδεία, καθιέρωση της δημοτικής, αναβάθμιση της εκπαίδευσης των δασκάλων, ακαδημαϊκό απολυτήριο…) είναι οπωσδήποτε ριζοσπαστικά και θα συντελούσαν στον εκδημοκρατισμό και στον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης. Παράλληλα έδιναν τη δυνατότητα ευκολότερης πρόσβασης στην εκπαίδευση στις κατώτερες κοινωνικές τάξεις, που μέχρι τότε για διάφορους λόγους, οικονομικούς κ.ά. δεν την είχαν.

Η προσπάθεια αυτή αναχαιτίστηκε πρώτα από τα πολιτικά γεγονότα (επέμβαση του βασιλιά από 15 Ιουλίου 1965), έπειτα από τα πιο συντηρητικά τμήματα της ελληνικής αστικής τάξης (ΕΡΕ και αποστάτες του 1965) και τέλος από τη δικτατορία των συνταγματαρχών οπότε επανέρχεται όλο το αναχρονιστικό καθεστώς (καθαρεύουσα κλπ) αλλά και οι περιορισμοί και οι έλεγχοι της καθημερινότητας των μαθητών. Αυτό σημαίνει ότι την εποχή της δικής μου μαθητείας ίσχυαν η νομοθεσία, οι κανονισμοί (εκτός από το πηλίκιο) και τα μέτρα της εποχής των γονιών μου. Κανένα χάσμα γενεών!!!

Η στάση απέναντι στις γυναίκες εκτός από την «κόσμια περιβολή» αφορούσε και σε ένα ακόμη πολύ σημαντικό θέμα διάκρισης φύλου, τον διαχωρισμό των μαθητών σε γυμνάσια «αρρένων» και «θηλέων»!
Ας κάνουμε μια ιστορική αναδρομή στα στοιχεία για την εκπαίδευση των κοριτσιών 

Ιστορικά στοιχεία για την εκπαίδευση των κοριτσιών
¨Όπως και σήμερα τα σχολεία λειτουργούν κάτω κανονισμό έτσι και τότε υπήρχε ένας αυστηρός κανονισμός λειτουργίας των γυμνασίων.Σχολικός μεσαίωνας!!!! Πόσο άλλαξαν οι καιροί .Παρά ειμασταν αβουλες ,αλλά και πολύ πίσω